-Çok merak edilen ilk sorulardan biri Corona günlerinde markete girerken maske ve eldiven kullanmalı mıyız?
Bilindiği gibi kronik hastalığı olanların market alışverişi dahil sokağa çıkmaları yasaklandı. Bunun yanı sıra nezle, grip gibi solunum yolu enfeksiyonu şüphesi ya da bulgusu olanlar da kesinlikle marketlere gitmemeli, evlerinden dışarı çıkmamalı.
65 yaşın altında, herhangi bir kronik rahatsızlığı bulunmayan ve başkaca üst solunum yolu enfeksiyonu şüphesi taşımayan bireyler ise marketin kapısından girerken maske ve eldivenlerini evet kullanabilirler. Çünkü marketlerde her ne kadar sosyal mesafe kuralı olan 1-1,5 metre mesafeyi korumaya teşvik edilse de kimi zaman raflardan ürün seçerken diğer müşterilerle, kasada ödeme yaparken kasiyerle ya da reyonlarda reyon görevlileri ile istemeden ya da farkında olmadan anlık da olsa yakın temas kurabileceğimiz alanlar var. Ellediğimiz paketli ürünler, market arabaları, para ya da kredi kartlarımız da birer virüs taşıyıcılığı açısından birer risk unsuru. Tüm bu nedenlerle market içerisinde maske ve eldiven kullanımı tavsiye edilmektedir. Ancak eğer maske ve eldiven bulamıyorsanız üzülmeyin, ellerinizi yanınızda götüreceğiniz kolonya ile sık sık dezenfekte etmeniz de faydalı olacaktır. Ağız ve burun bölgesini herhangi bir atkı, eşarp, boyunluk ya da ıslak mendil ile de örtebilirsiniz.
-Corona nedeniyle herkes eldiven ve maske kullanmalı mı? Alerjisi vs. olanlar ne yapabilir?
Corona virüse karşı kimlerin nasıl maske ve eldiven kullanması gerektiği yukarıda belirttiğim gibi. Alerjisi, hassasiyeti olanlar ise antialerjik maske ve eldivenlerden kullanabilirler. Ancak gereken şekilde kolonya, dezenfektan ve sabun kullandığımız sürece zaten sorun olmaz.
-Dezanfektanlar Corona virüsü açısından önem taşıyor mu?
Corona virüse karşı dezenfektanlar elbette önemli ancak bu tip ortamlarda yalnızca ellerimiz için işe yarıyorlar. Yakın temas riskine karşı maske ve eldiven daha koruyucu, hijyen için sabun daha etkilidir. Dezenfektan mı sabun mu diye soracak olursanız öncelik kalıp sabunlarındır. Corona zarflı RNA tipi bir virüstür. Bu tip virüslerinin özelliği zarf dediğimiz kısımlar lipid tabakası, yani yağ içeriği olan tabakalardır. Sabun nasıl ki ellerimizdeki ya da temizlediğimiz yüzeydeki yağı söküp atıyorsa bu virüsleri de temizlemede benzer şekilde etkilidir. Ayrıca ellerimizdeki kirleri de arındırır.
-Corona salgını nedeniyle markette alışveriş öncesi hijyen de en çok dikkat etmemiz gereken durumlar neler? Bunları sıralamak gerekirse nasıl sıralamalıyız?
Markete gitmeden varsa maske ve eldiven, yoksa kolonya ya da ıslak mendil ve mümkünse kağıt mendil gibi önlemlerimizi yanımıza alalım. Islak mendillerin alkol içerikli olması gerekiyor tabi. Hasta olmasak bile taşıyıcı olabileceğimizi ve virüsün yayılımına yol açabileceğimizi aklımızdan çıkarmayalım. Bana bir şey olmaz demeyelim. Temiz bir beden ve temiz kıyafetlerle marketlere gidelim. Evimizden kendi market çantalarımızı götürebiliriz. Asansörde düğmelere dirseğimizle basalım. Merdiven kullanıyorsak tırabzanlara dokunmayalım. Corona salgını döneminde her türlü kişisel hijyenimize ve dışarıda en az temasa çok özen gösterelim.
-Corona salgını nedeniyle alışveriş sırasında nelere dikkat etmeliyiz?
Markete tek başımıza gidelim, yanımıza ailemizden birini, eşimizi dostumuzu almayalım. Alışveriş sırasında kalabalıktan uzak duralım. Ürünleri elimizle değil gözümüzle seçelim. Eğer nasıl olsa eldiven taktım istediğim yere dokunurum diye bakarsak bu yanlış olur. Hapşırma, öksürme gibi durumlarda tek kullanımlık mendil ya da kolumuzun iç kısmıyla(dirseğimizin içi ile) ağzımızı kapatalım. Market arabasını tuttuğumuz kısım, para ya da kredi kartı gibi etkenlerin de virüs açısından dezenfekte edilmesine özen gösterelim; eldiven ile tutmak, yoksa temiz bir poşetle tutmak, tuttuktan sonra ellerimizi kolonya ile silmek önlem seçenekleri olabilir. Çantamızı ya da poşetlerimizi dışarıda yere koymamaya çalışalım.
-Market sonrası ürünleri eve alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle evimize geldiğimizde üstümüzdekileri çıkarıp mümkünse balkonda, balkonumuz yoksa kimsenin kullanmadığı bir odada havalanmaya bırakalım. Ayakkabılarımızı evin dışında çıkaralım. Dışarıdan getirdiğimiz ne varsa anahtardan telefona, kredi kartından çakmağa hepsini alkol bazlı ıslak mendil, kolonya ya da dezenfektan malzeme ile dezenfekte edip eve sokalım.
-Kapalı gıdaları ve sebze-meyveleri nasıl dezenfekte etmeliyiz?
Corona olmasa da meyve ve sebzeleri zaten yıkamadan tüketmemeliyiz. Bunları suyla ovarak yıkamalı, kurumaya bırakmalı, ardından buzdolabına kaldırmalıyız. Aldığımız diğer paketli ürünleri de bu dönemde alkol içerikli ıslak mendil, kolonya, dezenfektan gibi malzemelerle temizlemeden evimize almamaya özen gösterelim. Bunun dışında alınan kapalı gıdaları çamaşır suyu, klorak gibi maddelerle yıkayanları duyuyorum, buna gerek yok.
-Market sonrası kişisel hijyen temizliğimiz nasıl olmalı?
Eldiven ve maske bizde yanlış bir güvenlik algısı yaratmasın, evet bunları tedbir amaçlı kullanıyoruz ancak bunları kullandık diye eve döndüğümüzde ellerimizi sabunla yıkamazsak olmaz. Mümkünse duş alalım, değilse ellerimizi 30 saniye iyice ovuşturmak suretiyle su ve sabunla yıkayalım. Corona bulaşından kurtulmak için bunlar önemli.
– Kısaca özetlersek market öncesi ve market sonrası hijyen bakımından en çok dikkat etmemiz gereken konu nedir?
Corona salgınına bağlı olarak en çok dikkat etmemiz konu kişisel hijyenimizdir. Bunun için en şart olan malzeme su ve sabundur. En şart olan eylemler ise; evimizden mümkün olduğunca dışarı çıkmamak, market alışverişlerimizi mümkün olduğunca toplu yapıp dışarı çıkma oranımızı en aza indirmek, 1-1.5 metrelik sosyal mesafeye dikkat etmek ve mümkün olan en az sayıda cisme dokunmaktır. Unutmayalım bu salgını yenecek olan bilinçli davranmak, kendimizi sosyal izolasyona sokmak, çıkmak zorunda kaldığımızda da sosyal mesafe ve hijyen kurallarını doğru uygulamaktır.