Tiroid fonksiyonun etkin çalışmasında sağlıklı beslenme ve sağlıklı işleyen bir sindirim sistemi büyük önem taşır. Sağlıklı bir tiroid işlevini desteklemenin en etkili yollarından biri sağlıklı beslenmedir…
Tiroid fonksiyonu, metabolizmayı çalıştırmak, normal büyüme ve nörolojik gelişime yardımcı olmak için esastır. Tiroid sağlığı zarar gördüğünde, tüm vücudun kendini koruma kabiliyeti azalır. Tiroid bezi adrenal, hipofiz ve hipotalamus bezlerinin yanı sıra böbrekler, karaciğer ve iskelet kası ile iletişim kurar. Tiroid fonksiyonu yetersiz çalıştığında, vücutta yüzlerce enzimatik işlem bozulur.
Peki tiroid sağlığının bozulmasına yol açan etkenler nelerdir? Bunların başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz: Ağır metal kirliliği, tarım ürünlerindeki zirai ilaç kalıntıları, bağırsak flora dengesizliği, hormonal dalgalanmalar, antibiyotikler başta olmak üzere bazı ilaçlar, yetersiz beslenme, kronik enfeksiyonlar, sigara, alkol, düzensiz uyku, kanserojen maddelere maruziyet…
En iyi bilinen sonucu kilo kaybı olan yüksek düzeyde tiroid hormonu salgılanması yani hipertiroiditten ziyade günümüzde genellikle düşük tiroid hormonu düzeyine bağlı hipotiroidit vakaları yaygındır. Hipotiroid hastalarının metabolizması yavaş çalışır. Kolesterol düzeyleri yüksek, yağ yakma yetenekleri düşüktür. Daha kolay ve hızlı kilo alırlar. Hipotiroidit aynı zamanda beyin gücünü de azaltabilir.
Özel bazı besinlerin beslenme alışkanlıklarımız arasında yer almaması, troid sağlığının ve işlevselliğinin azalmasına yol açar. Yeterli ve dengeli beslenme, troid fonksiyonlarını optimum düzeyde tutabilmenin olmazsa olmazıdır. Bunun için özellikle şu 10 besini düzenli olarak tüketmenizde yarar var:
- İyot: Kabuklu deniz ürünleri ve deniz yosunları, deniz börülcesi, yumurta, süt ve süt ürünleri, kızılcık, kaya tuzu, yeşil yapraklı sebzeler…
Tiroid fonksiyonu, T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin) tiroid hormonlarının üretilmesinde kullanılan iyot varlığına bağlıdır. Vücuttaki iyot dengesi çok kritiktir; çünkü eksikliği de fazlalığı da tiroid fonksiyon bozukluğuna yol açar. En iyi iyot kaynakları kaya tuzu, kaliteli deniz ürünleri, derin su balıkları, süt ve süt ürünleri, deniz börülcesi, kızılcık, maydanoz ve ıspanak gibi yeşilliklerdir.
- Selenyum: Sardalya, hindi, tavuk, ay çekirdeği, kuru fasulye, mercimek, kaju, mantar, ıspanak, Brezilya cevizi, kuzu ciğeri, yumurta…
Eğer ciddi bir tiroid probleminiz varsa, büyük olasılıkla selenyum alımınızda eksiklik olabilir. Selenyum eksikliği, zayıflamış bir bağışıklık sistemi, kanser ve hashimoto tiroiditi gibi hastalıklarla ilişkilidir. Yanlış beslenerek kaybettiğimiz selenyumu doğru beslenerek yerine koyduğumuzda vücudumuzun hormon metabolizması gelişir, enflamatuar tepkileri kontrol eder, tiroid hücresi ve doku hasarını onarır. En iyi doğal selenyum kaynakları brezilya cevizi ,sardalya, hindi, tavuk, ay çekirdeği, kuru fasulye, mercimek, kaju, mantar, ıspanak, kuzu ciğeri ve yumurtadır.
Hipotiroidizm teşhisi konan bireylerin selenyum ihtiyaçlarını sadece gıdalardan almaları yerine L-selenometiyonin takviyesi de almaları önerilir.
- Çinko: Organik yumurta, yabani somon balığı, sığır eti, kabak, chia tohumu, ıspanak, badem…
Çinko da tiroid hormon sentezi için gerekli olan bir eser mineraldir. Çinko eksikliği ve hipotiroidizm olan bir kadının klinik çalışmasında kuru ve pullu cilt lezyonları, saç dökülmesi, zayıflık, iştahsızlık ve olası depresyon görülmektedir. Bir ay boyunca çinko takviyesi alınmasının ardından cilt lezyonları tamamen iyileşmiş, algılanan depresyonu belirgin bir şekilde iyileşmiş ve 4 ay sonra saçları tamamen uzamıştır. Çinko bakımından zengin besin kaynakları arasında merada yetiştirilen tavuklardan elde edilen organik yumurtalar, yabani somon balığı, otlarla beslenen sığır eti, kabak ve chia tohumlarının yanı sıra ıspanak ve badem de bulunur.
- Yağda çözünen vitaminler: A, E, D ve K2
Yağda çözünen A, E, D ve K2 vitaminleri, tiroidi desteklemede kritik öneme sahiptir.
A vitamini: Tiroid hormonlarının üretimi ve salgılanmasında rol oynar. T4’ü T3’e dönüştürmede yardımcı olur, TSH’ı (tiroid uyarıcı hormon) normalleştirir ve tiroid tarafından iyot alımına yardımcı olur. En zengin A vitamini kaynakları havuç, tatlı patates ve kış kabağıdır. Ayrıca ıspanak, lahana ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde de bulunur.
D vitamini: Düşük D vitamini seviyeleri, hipertiroidizm ve kemik yoğunluğu kaybı riskinde artış ile ilişkilidir. D vitamini en çok somon, sardalya, yumurta sarısı, süt ve mantar gibi kaynaklardan emilir.
E vitamini: Oksidatif stresi azaltan ve hem hipo, hem de hiper tiroidit ile ilişkili sağlıklı bir otoimmün yanıtı normalleştiren antioksidan faydalar sağlaması için E vitamini büyük önem taşır. Çiğ badem, pazı, lahana ve ıspanağın yanı sıra avokado, zeytin ve koyu yeşil yapraklı sebzelerin alımını artırmak E vitamini açısından etkili olacaktır.
K2 vitamini: K2 vitamininin vücuttaki ideal seviyesi, tiroid sağlığı üzerinde sinerjik etkiler gösterir. K2 vitamini baskın kaynağı, fermente süt ürünleri, otla beslenen sığır eti, otlarla beslenen hayvanlardan tereyağı ve peynir, merada yetiştirilen tavuklardan elde edilen yumurtalar ve hatta turşu, kefir, kombu çayı gibi bazı fermente gıdalardır.
- Demir: Yeşillik, kuruyemiş, otla beslenen sığır eti, kinoa, mercimek…
Demir, tiroid fonksiyonlarını desteklemede kritik öneme sahiptir. Besinsel demir eksikliği, T4 ve T3 seviyelerini düşürerek tiroid hormon metabolizmasını olumsuz yönde etkiler ve T4’ü T3’e dönüştüren enzimi baskılar. Demir eksikliği ile ilişkili hipotiroidizmin, aynı zamanda sempatik sinir sisteminin daha yüksek stres hormonu seviyeleri ile sonuçlanmasına neden olduğu ya da bunlarla mücadeledeki tepkisine karşı mücadele ettiği gösterilmiştir. Yeşillik, kuruyemiş, otla beslenen sığır eti, kinoa ve mercimek gibi gıdaların tüketimi demir eksikliğini gidermeye destektir.
- B vitaminleri: Dolmalık biber, ıspanak, otlarla beslenen sığır eti, Antep fıstığı, organik yumurta, somon balığı, ton balığı…
B vitaminleri, tiroid fonksiyonlarını doğrudan etkileyebilmektedir. Günümüzde yaygın ilaç kullanımı ve şeker tüketimi B vitamini eksikliği riskini artırmaktadır.
B6 vitamini, hipotiroidizm semptomlarını tersine çevirmeye, tiroid hormonu üretimini beslemeye yardımcıdır. Otoimmün tiroid hastalıklarının semptomlarını hafifleten sağlıklı bir stres tepkisi sağlamaya yardımcı olur. B12 ve riboflavin (B2) eksikliği, tiroid hastalığı olan kişiler arasında ortak bir durumdur.
B kompleksi vitamininden zengin yiyecekleri beslenmesine eklemeniz, tiroid hastalığına bağlı semptomları azaltabilir. B12 alımının arttırılması, tiroid sağlığına zararlı gastrointestinal problemler gibi sağlık bozukluklarını iyileştirebilir. Yüksek kalitede B kompleks takviyesi almak, tiroid sağlığını iyileştirebilir ve genel canlılığı geri getirebilir.
Beslenme ile B vitamini alımınızı artırmak için dolmalık biber, ıspanak, otlarla beslenen sığır eti, Antep fıstığı, gezen tavuklardan elde edilen yumurtalar, somon ve ton balığı gibi yiyeceklere yönelebilirsiniz.
- Tirozin: Fasulye, hindi eti, yulaf, tavuk, yumurta, peynir…
Amino asit tirozin, tiroid hormonları T4 ve T3 üretmek için iyot ile ortak bir çaba içerisinde çalışır. Tirozin, tiroid hormonları için yapısal temel sağlar. Düşük tirozin seviyeleri tiroid hormonlarındaki bir azalmaya bağlıdır çoğu kez. Beyinde tirozin kaybı, kişide ilgi kaybına, daha yavaş harekete ve fiziksel sağlığın azalmasına neden olur. Kronik stres ile birlikte düşük tirozin seviyeleri, hormon üretiminden sorumlu enzimatik aktivitede bir azalmaya yol açar. Bu etkiler, hipotalamusu ve adrenal bezleri etkiler ve bu da tiroidin işlev bozukluğuna ters yönde neden olur.
Depresyon, yorgunluk ve azalmış bağışıklık belirtileri de gösteren düşük tiroid hormonlu hastalarda yapılan klinik çalışmalarda tirosinin artması stres düzeylerini, nörolojik işlevi ve daha yüksek dolaşımdaki tiroid hormon düzeylerini iyileştirmiştir. Besin takviyesi olarak alınabileceği gibi fasulye, hindi eti, yulaf, tavuk, yumurta, peynir tüketiminin artırılması da planlanabilir.
8.C vitamini: Dolmalık biber, çilek, limon, brokoli, lahana, greyfurt, portakal, kivi…
Tiroid hastalığı olan bireylerde dolaşımdaki antioksidan düzeyi düşüktür. Antioksidan C vitamini, dokulardaki oksidatif stresin önlenmesi nedeniyle çok fazla tiroid hormonu üretiminden kaynaklanan travmayı tedavi eder. En iyi vitamin C vitamini kaynakları; dolmalık biber, çilek, limon, brokoli, lahana, greyfurt, portakal ve kividir. Ayrıca C vitamini takviyesi alınması da faydalıdır.
- Omega-3 yağ asitleri: Yabani somon balığı, otlarla beslenen sığır eti, balık yağı takviyeleri…
Omega-3 yağ asitleri enflamasyonu azaltmak, tiroidi desteklemek ve doku hasarına karşı koruma sağlamak için anahtardır. Günümüzde bizler genellikle omega 6 yağ asitlerini, omega-3 yağ asitlerinden çok daha yüksek miktarda içeren bir beslenme düzenine sahibiz. Bu dengesizlik tiroid fonksiyonlarını azalttığı gibi sağlımızı çeşitli yönlerden de tehdit etmektedir. Omega-3 alımındaki yetersizlik, tiroid hormon salgılarını azaltır ve hafıza ve bilişsel düşünce gibi normal beyin fonksiyonlarını bozar. Yabani somon balığı, otlarla beslenen sığır eti ve yüksek kaliteli balık yağı takviyeleri omega-3 yağ asitlerinin mükemmel kaynaklarıdır.